سنگ کیسه صفرا

بسیاری از افراد دچار سنگ کیسه صفرا می باشند، بدون این که از این مسئله اطلاع داشته باشند. سنگ کیسه صفرا در بعضی موارد دارای هیچ علائمی نیست ولیکن اگر تشخیص داده شود دچار سنگ‌ صفراوی هستید، توصیه می شود هرچه سریع تر در پی درمان آن باشید تا دچار مشکلات بزرگ تری نشوید.

کیسه صفرا، کیسه‌ی کوچکی است که نگهداری از صفرا را برعهده دارد و در زیر کبد و طرف راست بالای شکم قرار گرفته است. صفرا، یک مایع زرد یا سبز بوده که به هضم غذا کمک می کند. اکثر سنگ‌های صفراوی به علت وجود کلسترول بیش از اندازه در صفرا، ایجاد می شوند. بر اساس آن چه در مجله‌ ی دانشکده‌ پزشکی هاروارد به انتشار رسیده، ۸۰ درصد سنگ‌های صفرا از کلسترول و ۲۰ درصد مابقی از نمک های کلسیم و بیلی ‌روبین ایجاد می گردند.

علائم

تشکیل سنگ در کیسه صفرا، ممکن است به درد در بخش فوقانی شکم منجر شود. افرادی که به سنگ‌های صفراوی مبتلا هستند، امکان دارد زمانی که از غذاهای پرچرب مثل غذاهای سرخ شده استفاده می کنند، به مدت چند ساعت در صفرایشان احساس درد کنند.

ضمن اینکه امکان دارد علائم ذیل را تجربه کنند:

• سوء هاضمه
• استفراغ
• حالت تهوع
• ادرار تیره
• شکم درد
• مدفوع به رنگ رُس
• اسهال
• اروغ زدن

البته این نشانه ها و علائم به‌ عنوان کولیک صفراوی نیز شناخته می شوند. سنگ های صفراوی، خود موجب ایجاد درد نمی شوند. درد، زمانی احساس می شود که سنگ کیسه صفرا از حرکت صفرا جلوگیری نماید. طبق آمار، ۸۰ درصد از افراد دچار سنگ‌های صفراوی خاموش هستند، یعنی درد یا هیچ علائم دیگری را تجربه نمی کنند. در این موارد، سنگ ‌های صفراوی توسط اشعه‌ی ایکس یا در زمان جراحی شناخته می ‌شوند.

خطرات و عوارض طولانی مدت

انسداد مجرای عبور صفرا امکان دارد موجب عفونت و التهاب کیسه صفرا شود که به ‌عنوان کوله سیستیت حاد شناخته می شود. خطر ابتلا به عارضه کوله سیستیت حاد ناشی از سنگ ‌های صفراوی با علائم، ۱ تا ۳ درصد می باشد. از جمله علائم کوله سیستیت حاد می توان به موارد ذیل اشاره نمود.

• تهوع و استفراغ
• درد بسیار شدید در قسمت بالای شکم یا طرف راست و وسط پشت؛
• لرز
• تب
• کاهش اشتها

در صورتی که این علائم، بیشتر از ۱ الی ۲ ساعت به طول انجامید، رجوع به پزشک الزامی می باشد. اگر سنگ کیسه صفرا رفع نشود امکان دارد عوارض ذیل را به همراه داشته باشد:

• سرطان کیسه صفرا
• یرقان (زردی پوست یا چشم‌ها)
• کوله سیستیت
• سپسیس (عفونت خون)
• کلانژیت (التهاب مجرای صفراوی)
• التهاب لوزالمعده

علل بروز

عوامل زیادی باعث ایجاد سنگ‌ کیسه صفرا می شوند که برخی از آنها نظیر سبک زندگی و عادات غذایی، قابل کنترل و برخی دیگر نظیر نژاد، سن، سابقه خانوادگی و جنسیت، غیرقابل‌کنترل می باشند. هرچند برخی از داروها احتمال ابتلا به سنگ‌های صفراوی را بیشتر می کنند، ولی افراد نباید بدون نظر پزشک، استفاده از آنها را قطع کنند.

درمان

در بیشتر مواقع، نیازی به رفع سنگ ‌های صفراوی نیست، مگر آن که این سنگ‌ها باعث ایجاد درد شوند. برخی اوقات سنگ‌های کیسه صفرا خود به خود از بین می روند، بدون اینکه افراد حتی متوجه آن شوند. افرادی که دچار درد می شوند، احتمال دارد پزشک انجام جراحی را به آنها توصیه کند. در موارد نادر امکان دارد دارو تجویز شود. افرادی که انجام عمل حراجی برایشان خطر دارد، به وسیله پوست یک لوله‌ دِرَن درون کیسه صفرایشان گذاشته می شود و جراحی آنها تا زمانی که خطر جراحی‌ کاهش پیدا کند، به ‌تعویق خواهد افتاد.

درمان خانگی

افرادی که دچار سنگ کیسه صفرا هستند ولی هیچ علائمی ندارند، می توانند تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنند. مانند:

• پیروی از یک رژیم غذایی مناسب و ضدالتهاب
• ورزش منظم
• حفظ وزن ایده‌آل
• پرهیز از کاهش وزن سریع

جراحی

امکان دارد پزشک مجبور شود از طریق جراحی لاپاراسکوپی، کیسه صفرا را خارج کند. این عمل رایج بوده و نیاز به بی هوشی عمومی خواهد داشت. پزشک جراح اغلب ۳ یا ۴ شکاف در شکم بیمار ایجاد می کند، آنگاه درون یکی از شکاف‌ها یک دستگاه کوچک چراغ‌ دار گذاشته و با دقت کیسه صفرا را خارج می کند.

روش های درمان غیر جراحی

در دنیای امروزی جهت رفع سنگ کیسه صفرا به ندرت از دارو استفاده می شود، چرا که تکنیک‌ های لاپاراسکوپیک و روباتیک، ریسک عمل جراحی را به طور قابل توجهی کاهش داده اند. با این وجود اشخاصی که قصد انجام عمل جراحی را ندارند، می ‌توانند جهت رفع سنگ‌های صفراوی ناشی از کلسترول، ۲ الی ۴ مرتبه در روز از داروی اورسودیول (اکتی‌گال، اورسو) استفاده نمایند. امکان دارد چند سال به طول انجامد تا داروها، سنگ‌های صفراوی را رفع نمایند و اگر درمان قطع شود، این احتمال وجود دارد که سنگ‌های صفراوی به طور مجدد ایجاد شوند.

کلینیک مهر 

رادیولوژی – فیزیوتراپی – آزمایشگاه – چشم پزشکی